Балачак аланы хрестоматия

[

Сюмбеля — праздник урожая прошел в Кзыл-Тюбяке

3 октября 2017 г., вторник

2 октября праздник Сюмбеля прошел в д. Кзыл-Тюбяк Иркеняшского сельского поселения. Социальной работницей ГАУСО «КЦСОН МТЗ СЗ РТ в Мензелинском муниципальном районе» Аглиевой Гульназ захотелось удивить и сделать приятное для своих обслуживаемых.

Она подготовила сценарий осеннего праздника «Сюмбеля», подарки, концертные номера и игры, пригласили гостей и своих обслуживаемых.

У каждого народа есть свои традиции и обычаи, уходящие корнями в далекое прошлое и воскреснувшие сейчас в виде национальных праздников. У татарского народа одним из таких праздников является праздник Урожая –»Сюмбеля». «Сюмбеля» отмечают в день осеннего противостояния. В это время урожай убран, осенняя посевная уже закончена. С этим праздником связана красивая легенда: в деревне выбирали самую озорную, острую на язык светловолосую девушку, одевали её в национальной костюм, выводили в поле или на площадь и там задавали ей каверзные вопросы о предстоящей зимовке, о том, каким будет следующий год, чего ждать земледельцу. К предсказаниям Сюмбели прислушивались даже старейшины, за хорошее предсказание аплодировали со словами «Пусть твоё предсказание осуществится!». Считалось, что Сюмбеля обязательно должна иметь светло — желтые волосы, потому что они — символ осени и золотых колосьев.

Щедрая «Сюмбеля» пришла в гости с хлебом и солью, угостила всех своими плодами и рассказала как проходит национальный праздник Сюмбеля, почему она так называется. Игривая «Сюмбеля» играла с обслуживаемыми в различные игры, пела песни и танцевала. Гости праздника с удовольствием с ней играли, разгадывали загадки. За каждое участие участники получали призы.

Праздник удался, ведь гости узнали много интересного и полезного для себя. Все приглашенные почувствовали себя в «детстве», встряхнули стариной.

Ход праздника :

Ведущая:

Урман-кырларга

Килде матур коз

Жэй утте дип

Укенмибез без.

Стихи в исполнении детей:

Адель:

Уныш жыелды

Аккошлар китте

Матур коз ае

Килеп тэ житте.

Гульназ:

Апа безгэ артыбыздан

Шыбыр-шыбыр кем дэшэ?

_ Кемдэ дэшми,козге янгыр

Зонтик белэн сойлэшэ.

Алина:

Коз,коз,эйт эле

Кэрзинендэ нилэр бар?

Кэрзинемдэ сары,кызыл.

Алтын матур тослэр бар.

Даниэль:

Коз килде.

Улэннэр саргайды.

Сап-сары яфраклар

Жиргэ сибелде.

Игорь.

Ни арада жэй утте,

Матур коз килеп житте.

Шатлык тулы бу бэйрэмне

Балалар куптэн котте.

-Здраствуйте ребята и гости нашего праздника! Исэнмесез!

Ведущая: Мы сегодня собрались на праздник Сюмбеля — праздник урожая. Его отмечают в день осеннего равноденствия, когда день и ночь уравниваются. Хозяйкой праздника была девушка по имени Сюмбелэ. (неожиданный стук) .

Ведущая: Ой, а кто это там?

(Появляется из-за ширмы мальчик.)

Птичка: Это я! Принес конверт от Шурале!

Ведущая: Так-так, давайте-ка посмотрим. Хм, это диск, его нужно вставить и посмотреть. А чтобы посмотреть видео, давайте, дети, сядем на стульчики.

Идет видеозапись на экране с речью Шурале. («Исэнмесез! Это я. Вы узнали меня? Ха-Ха-Ха!Это я украл Сюмбеля!ХА-Ха-Ха! Вам ее никогда не вернуть! Ха-ха-ха! Если только пройдете мои испытания то найдете Сюмбеля.»)

Ведущая: Что же нам теперь делать? Какой же праздник без нашей любимой Сюмбеля? К ведущей подбегает Батыр.

Батыр: Не переживайте! Я спасу Сюмбеля. А кто мне в этом поможет?

Дети: Мы!

Батыр: Замечательно, значит у меня много друзей!

Ведущая: Спасибо тебе, Батыр! Отправляйся в путь дорогу. Удачи тебе. Будут трудности, зови друзей и они тебе помогут.

Звук ветра, вбегают листики, берут за руку Батыра, встают.

Песня «Яфрак бэйрэме» (муз. Р. Еникеев, сл. Л. Лерон)

Янгыр тугел,кар да тугел,

Яфраклар ява жиргэ.

Коз турында жырлыйм эле

Кушыл син яна жырга.

Сары,сары сап-сары.

Агачнын яфраклары.

Жил исэ. ява яфрак. —

Кознен матур чаклары.

Оча яфрак,уйный яфрак,

Хаваларда эйлэнеп,

Буген,буген,буген,буген

Яфракларнын бэйрэме!

(Звук ветра, листики убегают, Батыр остается на месте и навстречу ему выходит волк.)

Волк: О, Батыр. Вот ты и попался, я тебя съем!

Батыр: Погоди, Волк! Ты лучше помоги мне найти Сомбелэ. А мы тебя на праздник пригласим, да ведь, ребята!

Волк: Обещаешь?

Батыр: Да!

Волк: Что же делать! Помогу и подскажу, если ты выполнишь одно мое условие.

Батыр: Какое?

Волк: Песен красивых давно не слыхал, потому и заскучал.

Батыр: песню веселую спойте,волку угодить

Песня в исполнении детей средней группы.

Песня «Тосле яулыклар»

Волк: Ну ребята, молодцы! Порадовали. Рэхмэт! Спасибо! А ты Батыр, отправляйся по этой тропе и никуда не сворачивай!

Батыр: Рэхмэт, дустым! Сау бул!

Волк: Сау бул, Батыр!

Идет Батыр дальше. На пути встречает «Уныш» бабая. (С корзинами в руках входит Уныш бабай)

Батыр: Исэнме, бабай!

Бабай: Батыр! Исэнме, здравствуй! Проходи. Твоя помощь мне нужна. Стар я стал. Урожай собрал, да все в одну корзину. Ты мне помоги все правильно разложить, а я тебе подарок подарю.

Батыр: Бабай, ты подарков не дари, лучше Сюмбеля найти помоги. Знаешь, где живет Шурале?

Бабай: Э, конечно знаю. С ним по молодости встречался я (смеется). Хотел он обхитрить меня. Хорошо, договорились. Помогу я тебе.

Батыр: Друзья мои, помощники! Давайте поможем дедушке (зовет детей из зала) .

Бабай: Вот-вот посмотрим, что же здесь есть (показывает овощи, дети должны назвать что это, спрашивает перевод на татарском языке). Так-так, в овощах разбираетесь, значит сможете все правильно разложить. Все раскладываем по корзинам.

(Бабай дает детям корзинки,дети убирают урожай (во время игры звучит татарская мелодия в быстром темпе).

Бабай: Менэ рэхмэт. Вот спасибо. Помогли. Теперь моя очередь. Батыр, иди вот по этой тропе прямо, никуда не сворачивай.

Батыр: Рэхмэт. Сау бул, Бабай.

Батыр идет дальше и приходит к дому Шурале, он спит.

Батыр: Шурале! Отпусти Сюмбеля.

Шурале просыпается. Удивленно смотрит на Батыра и говорит:

— Чего?

Батыр:Отпусти, говорю!

Шурале: Ой, напугал. А вот и не пущу! Вы со мной не играете. И на праздник не зовете!

Батыр: И на праздник позовем, так ведь друзья!

Шурале: Ага, так я вам и поверил. Вот отгадаете мои загадки. Тогда и подумаю.

Батыр: Я думаю, ребята нам с удовольствием в этом помогут.

Шурале:

1. Под кустом копнешь немножко,вылезет на свет…

(Картошка-бэрэнге слайд)

2. Тот, конечно, мне не друг, кто не любит горький…

(Лук- суган слайд)

3. Ал дисэн дэ алалар,алма дисэн дэ алалар нэрсэ сон ул балалар?

(яблоко-алма слайд)

4. Расту в земле на грядке я,

Красная, длинная, сладкая.

(Морковь-кишер 10)

Шурале: Со всеми загадками справились. Я вижу вы дружные ребята. Что же делать, так и быть. Отпущу я Сюмбеля.

Под музыку выходит Сюмбеля. (Звучит музыка)

Ведущая: Здравствуй Сюмбеля. Мы тебя очень ждали и целый год по тебе скучали.

Сюмбеля: Исэнмесез, балалар! Исэнмесез, кунаклар! Я Сюмбеля. К вам пришла, праздник осенний вам принесла. Ведь осень приходит не с пустыми руками: с дождем, холодными ветрами. Это и листья на деревьях-желтые, красные — цветные. А грибы, посмотрите какие! Самое главное-урожай, на полях, в огородах на грядках, спеши собирай!

Песня «Бар матур бакча»

Бар матур бакча

Анда кишер усэ.

Менэ шундый, кишер зур,

Менэ шундый кечкенэ.

Кишер,кишер кил эле

Биеп,биеп кит эле.

Э ллэ-лэ эл-лэ

Биеп,биеп кит эле.

Бар матур бакча

Анда алма усэ.

Менэ шундый, алма зур,

Менэ шундый кечкенэ.

Алма,алма кил эле

Биеп,биеп кит эле.

Э ллэ-лэ эл-лэ

Биеп,биеп кит эле.

Шофер,шофер кил эле

Биеп,биеп кит эле.

Э ллэ-лэ эл-лэ

Биеп,биеп кит эле.

А теперь давайте будем веселиться, ведь я принесла вам мою любимую игру- «Покажи-ка, Сюмбеля!». Встанем в большой и дружный хоровод

Песня «Крст ле скнем”

Сюмбеля: Встанем в большой красивый круг.

Ведущая: Гомбэлэр биюе.

Урмандагы аланда

Тэмле гомбэлэр усэ.

Эйе шул,эйе шул

Тэмле гомбэлэр усэ.

Эйлэн-бэйлэн йорибез.

Кунел ачып уйныйбыз.

Эйе шул,шулай шул

Кунел ачып уйныйбыз.

Яфрак астына качып

Утыра алар посып

Эйе шул,эйе шул

Утыра алар качып.

У меня для вас тоже есть сюрприз, который ожидает вас в группах, это Яблоки- символ богатства и щедрости. А мне пора отправляться к другим ребятам. Сау булыгыз, балалар!

Дети: Сау бул, Сюмбеля.

Ведущая: На этом наш праздник подошел к концу, но вы можете продолжить его в ваших группах за праздничным столом. Всего вам хорошего!

Дети: Сау булыгыз!

Халкыбызның күркәм гадәтләре (сценарий дня татарской культуры) проект на тему

Сценарий Дня татарской культуры.

Халкыбызның күркәм гадәтләре

В.1. Здравствуйте, дорогие друзья!

Мы приветствуем гостей нашего

Праздничного мероприятия –

Дня татарской культуры.

Пусть этот праздник станет ещё

Одним вкладом в дело согласия, единения.

Мира людей разных национальностей, живущих

На нашей Сенгилеевской земле.

2. “Исәнмесез диеп башлыйк әле”

Танышу бит шулай башлана.

Сезнең белән очрашуга, дуслар

Күңелебез шундый шатлана.

• Хөрмәтле кунаклар! Бүген Красный Гуляй бистәсе җирендә без сезне каршы алуыбызга бик шатбыз һәм сезгә татар халкының милли ризыклары, халкыбызның күркәм гадәтләренең берсе булган кунакчыллык турында сөйләрбез. Кунакчыллык сыйфаты ул барыннан да элек, кешенең киң күңеллелеге, юмартлыгы турында да сөйли.
• Безнең язучыларыбыз иҗатында да кунакчыллык, кунакка ачык чырай, сый-хөрмәт күрсәтү, халкыбызның гореф-гадәтләре зур урын алган.
• Татар халкының мәкаль һәм әйтемнәрендә, табын сый муллыгыннан да бигрәк, хуҗаның мөлаем, эчкерсез, игътибарлы булырга тиешлеге ачык чагыла..

Бүген безгә кунакка район урынбасарлары һәм шәһәребез кунаклары килгән. Укучылар, әйдәгез кунакларны җылы сүзләр белән каршы алабыз.

Приветствуем мы от души вас,

Как друзей встречаем.

Хлебом – солью угощаем.

Борынгыдан килгән гадәт,

Ата бабай йоласы.

Ипи һәм тоз, баллы чәк- чәк белән,

Кунакларны каршы аласы.

Әйдәгез, түрдән узыгыз,

Бездә кунак булыгыз.

Изгелекле мәрхәмәтле

Булсын йөргән юлыгыз.

В.1. На нашем сегодняшнем торжестве присутствуют представители татарской областной автономии.

Слово предоставляется _______________________________________________________

В.1. В то время, когда политики ищут источники

Национальной идее, которая могла бы сплотить Россию,

Нам кажется, что в основе этой идеи должно быть

Осознание каждой нацией себя, как части материка,

Который именуется Человечеством.

Кичәбез котлы булсын,

Табыннар да мул булсын!

Күңел шатлык белән тулсын,

Ял кичәбез гөрләп узсын!

2. Кемнәр генә сиңа сокланмаган һәм мактау җырламаган?! Кемнәр генә синең ярдәмеңдә дөньяны танып белмәгән һәм үзенең уй-хисләрен башкаларга сөйләмәгән?!

“Туган тел” –

Иң әйбәт шигырь!

“Туган тел” –

Иң әйбәт җыр!

“Туган тел” –

Иң әйбәт китап!

“Туган тел” –

Иң әйбәт тел!

Туган тел әйбәт булганга,

Шигыре дә, җыры да

Иң әйбәттер.

(“Туган тел” җыры)

В.1. Мы все разноязыкие с рождения,

Твоя, Россия, родины сыны…

Так дай нам силы для объединения

Не допускай вражды, огня войны.

Россия – мать нас всех объединила,

Судьбы своей не мыслим без неё,

Дай нам, Земля, на единенье силы,

Пошли благословение своё.

И минем җандай кадерлем,

И җылы, тере телем!

Кайгылар теле түгел син,

Шатлыгым теле бүген.

Тик синең ярдәмең белән мин,

Тик синең сүзләр белән

Уйларын йөрәккәемнең

Дөньга әйтә беләм.

В.1. Татарский танец в исполнении ансамбля песни и танца “Звонкие голоса”.

2. Слово предоставляется начальнику отдела образования МО “Сенгилеевский район” Евдокимовой Татьяне Александровне.

Без бит татар балалары

Әйдә җыелыйк әле.

Кунакларга, дус-ишләргә

Җырлап күрсәтик әле.

Кызлар, малайлар бер читтә

Юкка келешеп тора

Башымдагы түбәтәем

Бигрәк килешеп тора.

Нәни генә кояш кебек

Башыңны нурлый бит ул.

Астында акыл да булса,

Түбәтәй җырлый бит ул.

Түбәтәй кигән малайны

Кызлар күрми узармы.

Хәзер эзлим үземә тиң

Калфак кигән кызларны.

Эх! Безнең татар кызлары!

Калфаклар киюләре,

Калфак кигән чибәрләрнең

Ягымлы көлүләре.

Ак калфаклар, кәләпүшләр

Бик килешә йөзләргә,

Җырлап-биеп, уйнап-көлеп

Күңел ачыйк без бергә.

Ал да булыр чагыбыз,

Гөл дә булыр чагыбыз,

Без җырламый кем җырласын?

Безнең җырлар чагыбыз!

Без биеми кем биесен?

Безнең биер чагыбыз!

(Җырлы биюле уен “Кәрия-Зәкәрия”, кашыклар белән)

В.1. Слово предоставляется начальнику отдела культуры и организации досуга Максимовой Галине Фёдоровне.

Бәйрәмсез бик күңелсез бит,

Күңелсездер сезгә дә.

Бәйрәмнәр кирәк сезгә дә,

Бәйрәмнәр кирәк безгә дә,

Кирәк һәммәбезгә дә.

Бәйрәмне кем китерә?

Чәчәкләр, гөлләр микән?

Бураннар, җилләр микән?

Әллә соң дуслар микән?

Бәйрәм кирәк әтигә,

Бәйрәм кирәк әнигә,

Бабай белән әбигә.

Безнең халык кунакчыл:

Якты чырай, такта чәй дип

Каршы ала кунакны.

В.1. Вы, татары, издавна здесь живёте,

Предков дух вам выпало беречь

Пусть живёт в веках татарская культура,

Пусть не забывают дети песни, сказки, речь.

В.1. Для вас исполнят песню на татарском языке вокальная группа Сенгилеевского педагогического колледжа.___________________________________________________

2. Хөрмәтле кунакларыбыз! Гаилә — тормышыбыз нигезе. Гаилә нык, тату икән, дәүләт тә нык, тату дигән сүз. Һәр кеше бәхетле гаилә корырга омтыла. Бәхетле гаилә төшенчәсен без ничек аңлыйбыз соң? Минемчә, ул борынгы гореф-гадәтләрне саклый, яңаларын булдыра белүдә. Һәр гаиләнең үзенә генә хас йолалары, тәрбия алымнары бар. Белемле, тәрбияле балалар үстерүче, күп сыйфатлары белән үрнәк булып торучы гаиләләр безнең арабызда да аз түгел. Һәм менә шундый гаиләләрнең берничәсе безнең арабызда.

(Гаиләләр өчен мәкальләр)

1. Агачны яфрак бизәсә, кешене … (хезмәт бизи).
2. Һөнәрле үлмәс, … (һөнәрсез көн күрмәс).
3. Ул ояты – атага, … (кыз ояты — анага).
4. Ата-ананы тыңлаган – адәм булган, … (тыңламаган әрәм булган).
5. Оясында ни күрсә, … (очканда шул булыр).
6. Эшләгәнең кеше өчен булса, … (өйрәнүең үзең өчен).
7. Белем алу … (энә белән кое казу).
8. Кем эшләми, … (шул ашамый).
9. Калган эшкә, … (кар ява).
10. Тәмле тел таш яра, тәмсез тел … (баш яра).
11. Үткен — тел бәхет, … (озын тел – бәла).
12. Тырышкан табар, … (ташка кадак кагар).
13. Эш беткәч, … (уйнарга ярый).
14. Кечегә шәфкать итеп юл бир, олыга … (хөрмәт итеп кул бир).
15. Кунак сые: якты йөз, тәмле сүз, аннан кала — … (ипи-тоз).
16. Сүзең кыска булсын, … (кулың оста булсын)

Сорау бирер нәниләр, ни диярләр әниләр. (табышмаклар)

1. – Ул бөтен өйдә дә бар.

• Аны әниләр ясый.
• Зур да, кечкенә дә, уртача да була.
• Усал малайлар аның белән сугыша.
• Күбрәк ашаганнан соң, әтиләр шуңа таяна, кайчагында, аңа чумып, гырлап та китә.
• Әниләр аның белән уйнамаска куша.
• Авылда ул һәрвакыт түрдә була, ә шәһәрдә аңа игътибар аз.
• Ул йомшак та, бик йомшак та була.
• Ялгыз кешеләр аны кочаклап ятарга ярата. (м е н д ә р)

2. – Ул үзе бик кирәкле әйбер.

— Ике колагы, бер борыны бар.

— Ул бик күп төрле була.

— Бик матур итеп бизәлгәннәре дә бар.

— Аны бигрәк тә әбиләр, бабайлар ярата.

— Ул — өстәлнең бизәге.

— Аңа күмер дә салалар, кайсыларын электр утына да тоташтыралар.

— Ул булса, чәй эчүләре дә күңелле.

(с а м о в а р)

3. – Ул һәммә кешедә дә бар.

— Картларда сүлпәнрәк, яшьләрдә көчлерәк. Кем белә бәлки киресенчәдер.

— Ул шатландыра да, көендерә дә.

— Бер караштан туа, озак еллар яши.

— Аннан башка яшәп булмый.

— Венера Ганиева да шулай дип җырлый.

(м ә х ә б б ә т)

4. – Аны камыр белән иттән ясыйлар.

— Башта зур камыр, аннары кечкенә камыр ясыйлар.

— Аны ясау бер кешегә генә озакка китә.

— Мин аны саный беләм, бигрәк тә санарга яратам.

— Аңа яраткан кеше борыч та сала.

(п и л м ә н)

5. – Ул татар халкының милли ашамлыгы.

— Кунаклар килгәндә пешерелә.

— Түгәрәк була.

— Өстенә тәмле әйберләр сибәләр.

— Эчендә дә тәмле әйберләр күп: дөге, йомырка, йөзем, корт.

— Ул катлы-катлы була.

(г ө б ә д и я)

В.1. Счастья и процветания желает вам своим танцем народный коллектив ансамбля “Сонет” пос. Силикатный.

Татар моңы…

Татар җыры…

Йөрәгеңә үтеп керер дә,

Нурландырыр керсез күңелеңне,

Усаллыкның калмас кере дә.

Тыңла әле син бер татар көен,

Тыңла әле күзең ачылсын.

Күңелеңдә булган сагыш, моңнар

Татар җыры белән басылсын.

(Җырлый ………………………………………………………………………)

Татар халкы элек-электән иң кадерле кунагын чәй белән сыйлаган. Табында күршеләр белән бергәләп чәй эчү кешеләрне бер-берсенә якынайта, эч серләрен уртаклашырга тел ачкычы бирә.

— Безнең татар халкы кунакны нинди генә ризыклар белән сыйламый.

— Сез нинди милли ризыкларны беләсез һәм кунакларны нинди ризыклар белән сыйлар идегез? (Эчпочмак, бәлеш, гөбәдия, кош теле, кыстыбый)

Безнең халык кунакчыл

Якты чырай, тәмле сүз белән

Каршы ала кунакны

Сыйлап, зурлап, хөрмәтләп

Озатып кала аларны.

Дуслык җебе өзелмәс ул,

Моңлы халык бар җирдә.

Безнең шушы очрашу

Истә калыр гомергә.

В. 1. Для вас поёт _______________________________________________с Шиловка.

В.1. У татарского народа праздник –

В песнях, танцах льётся свет.

Ветер с Волги, как проказник,

Края милого привет.

Мира и добра вам желает своей песней Гелфария Латыпова

В.1. Весь наш край, как музыкальный инструмент,

Все поют, а не поющих просто нет,

Льётся музыка, смеётся, говорит

В ней душа татарская горит.

-2. Халкыбызның кунакчыллык, бер-береңә ихтирам, авыр чакта иптәшеңә ярдәм кулы сузу кебек күркәм гореф-гадәтләре һәрвакыт сезгә юлдаш булсын. Нинди генә авыр вакыйгалар булса да, чын кеше булып кала белергә кирәк. Йөзләрегез һәрчак якты, телләрегез татлы, табыннарыгыз мул булсын.

В.1. У нас в гостях замечательные артисты Областного центра национальных культур. Передаём им эстафету праздника.

Мөселман ир – атларының баш киеме – Т ү Б ә Т ә Й.

Т ү Б ә Т ә Й чәчне, баш түбәсен каплый, начар күз-ләрдән, явыз ниятле, хөсет кешеләрнең начар уйларыннан саклый.

Хатын – кызларның иң үзен-чәлекле баш киеме — К А Л Ф А К

К А Л Ф А К – татар хатын-кызын гүзәллек алиһәсе дәрәҗәсенә күтәрүче нурлы таҗ! Кыз балаларның йөзенә

иман нуры иңдерүче кием.

“Казан сөлгесе”.

Кунак каршылау өчен.

Сабантуй сөлгеләре лә –

Кояштай өлгеләре…

Чигүчесе кем икән соң?

Кемнәрнең сеңелләре?

Болгар чоры сәнгате…

Алка, чулпылар, йөзек – беләзекләр, брошкалар, муенсалар, асма бизәкләр – күз явын алырлык кыйммәтле бизәнү әйберләре.

Беләзегем, йөзегем,

Киярмен әле үзем…

Җ ә й м ә, диван мендәрләре,

ч и т е к л ә р.

Читекләр матурлылыгы, бизәкләренең күптөрлелеге белән, фигуралап киселгән күн кисәк-ләре орнаментлы композициягә салынып, күн мозаикасын тәшкил итүе белән аерылып тора.

Итек киюләреңә,

Читек киюләреңә…

Сценарий «Сомбелэ бэйрэме» материал (старшая, подготовительная группа) по теме

Зал бәйрәмчә бизәлә. Өстәлләрдә уңыш: җиләк-җимеш, яшелчәләр, башаклар куела. Салмак кына музыка астына балалар залга керәләр.

1 А.б. Исәнмесез, диеп башлыйк әле,

Һәр очрашу шулай башлана.

Исәнмесез, диеп башланса ул,

Күңелләрдә ныграк саклана.

Ни арада җәй үтте

Матур көз килеп җитте,

Шатлык тулы бу бәйрәмне

Балалар күптән көтте.

2 А.б. Исәнмесез, хөрмәтле кунаклар, әти-әниләр! Бүген без халкыбызның иң гүзәл бәйрәмнәреннән берсе –“Сөмбелә” бәйрәменә җыелдык. Елның сихри фасылында, көн белән төн тигезләшкән мәлдә, татар халкы Сөмбелә бәйрәмен үткәргән . Ул — көзге бәйрәм, уңыш бәйрәме. Сөмбелә — ул “ башак “ дигән сүз. Җитен чәчле, зәңгәр күзле, зифа буйлы , сүзгә тапкыр, эшкә уңган кызны Сөмбелә дигәннәр. Әйдәгез әле, без дә бәйрәмебезне башлап шигырьләр сөйләп үтик.

Инзилә. Сарыларга сарган ак каенга

Шыбыр –шыбыр килеп кем дәшә?

Уттай янган кызыл миләш белән

Пышылдашып кем ул сөйләшә?

Ранис . Көзге җиргә гашыйк әрсез җилләр

Яфракларга шулай эндәшә.

Хушыгыз, хуш, язга чаклы, диеп,

Алар белән уйнап сөйләшә.

Эмилия. Көзге урман тып-тын булган,

Агач башы- ялангач .

Соңгы яфрак төшә калтырап,

Әз генә җил шаяргач.

Адилә Көз һаман рәсем ясый

Төрле төсләре белән.

Сөендерә, куандыра

Мул уңышлары белән.

Камилә. Көз килде,

Уңыш булды,

Табын сый белән тулды.

Рәхим итегез , дуслар ,

Көзге бәйрәмгә.

Даша. Снова осень за окошком.

Дождик сыплется горошком,

Листья падают шурша,

Как же осень хороша!

Альбина. Листья золотом расшиты,

Тропки дождиком умыты,

В ярких тапочках грибы,

Все нам, осень, даришь ты!

Ләйсәнә. Килә шаулы, алтын матур көзем.

Оча яфрак, исә көзге җил.

Табигатнең бигрәк сокландыргыч,

Хуш киләсең, көзем, әйдә кил.

Җыр “Көз килә”.

1. Шаяра әле күбәләк

Үтсәләр дә җәйләре.

Ә урамга килеп керде,

Килде яфрак бәйрәме.

Кушымта:

Нинди генә төсләре юк,

Күреп исең китәрлек.

Яфрак ява, яфрак ява

Юлыбызга түшәлеп.

2. Өлгереп җиткән миләшләр

Утлар шикелле яна.

Ә яфраклар бөтерелеп

Ява да ява, ява.

Кушымта шул ук.

3. Югалмаган икән әле

Төсләрнең яшеле дә.

Ясап яфрак бәйрәмнәре

Килә көз әкрен генә.

Кушымта шул ук.

А.б. Балалар, көз безгә үзе белән байлык, муллык алып килә. Көз җиткәч, без бакчаларыбыздан бик күп яшелчә, җиләк-җимеш җыеп алабыз. Искә төшерик әле, без нинди яшелчәләр җыябыз?

Балалар. Помидор, кыяр, шалкан, кәбестә…

(Кәрзиндәге яшелчәләргә игътибар итәләр)

А.б. Балалар, карагыз әле, кемнең кәрзине икән бу? Кем шундый уңган-булган?

Шулчак Куян керә.

Куян. Исәнмесез, балалар! Күрәм, миңа кунакка килгәнсез. Мин кышка әзерләнәм. Җәе буе су сибеп, карап үстергән яшелчә һәм җиләк-җимешләрне бакчадан җыеп алам.

А.б. Куянкай, нишләп син барысын бергә тутырдың?

Куян. Яңгыр килә дип ашыктым, шуңа шулай булды. Менә хәзер шул яшелчә, җиләк-җимешләрне аерасым бар.

А.б. Куянкай, без сиңа булышыйкмы соң?

Уен “Яшелчә, җиләк-җимешләр аеру”

Куян. Сез бик уңган балалар булып чыктыгыз. Рәхмәт сезгә. Мин китим инде, кышка әзерләнүемне дәвам итим. (Чыгып китә)

А.Б. Балалар, безнең бәйрәмебезгә кемдер җитми бит. Кем икән ул?

Балалар. Сөмбелә!

А.Б. Әйе, әйдәгез, үзен бирегә чакырыйк.

(Чакыралар. Музыка астында кулына кәрзин тотып Сөмбелә керә)

Сөмбелә . Сез мине чакырдыгызмы?

Сез мине көттегезме?

Мин килдем, исәнмесез!

Алтын яфраклар кулымда

Минем сезгә бүләгем.

Кызыл миләш белән чиккән

Өстемдәге күлмәгем.

А.б. Исәнме, Сөмбелә! Әйдә рәхим ит бәйрәмебезгә. Без сине шундый сагынып көттек. Синең килүеңә шигырьләр дә өйрәндек.

Марат. Бүген бездә матур бәйрәм –

Бүген бездә көзге бал.

Бүген көзге байлык белән

Бизәлгән безнең зал.

В.Камил. Җирдә сары яфрак –

Көз килүнең билгесе.

Сары яфрак – көз чибәрнең

Төшеп калган көзгесе.

Әмир. Ашлык булып җирдә үсә

Уңыш бит ул Сөмбелә.

Бөтен җирне нурга күмә

Кояш бит ул Сөмбелә.

Сиринә. Син килүгә сөендек,

Бик күп җырлар өйрәндек.

Шигырьләр, табышмаклар,

Күп биюләр өйрәндек.

Бию. “Яфраклар” (кызлар бии)

Сөмбелә. Дусларым, күрәм, сез уңганнар икәнсез. Минем дә сезгә бүләк – табышмакларым бар. Яле, тыңлап карагыз әле.

Кар астында кыш үткәрә,

Ямь яшел тунын киеп.

Көздән чәчеп калдырганга

Өлгерә ул иң элек.

Башта буйга сикерә

Аннан серкә очыра.

Кыш чыкса да , янып көеп

Урганны көтеп тора .

Балалар. Арыш.

Сөмбелә. Буеның озынлыгы белән

Аз калыша арыштан

Ул аңардан күп уздыра

Уңыш өчен ярышта.

Эшкәртсәләр бөртегенең

Бөтен шартын китереп .

Оныннан күмәч пешә

Күбек кебек күпереп.

Балалар. Бодай.

Сөмбелә. Бик дөрес, дусларым. Зирәклегегез мине сокландырды. Ягез әле, башакларым, бире килегез. Ничек дулкынланып үсүегезне балаларга күрсәтегез әле.

1 башак Эльвина Җылы кояш җәй буе

Безгә нурларын сипте.

Алтынсу төс йөгертте .

Ярдәм итте яңгыр да,

Шифасын бирде безгә.

2 башак Ислам Әйе, яңгыр вакытында

Кичекми килеп җитте.

Безгә ул дым эчертте

Дөрес, нык ярдәм итте,

Җил дә безгә булышты.

1башак Эльвина Аннан игенче безне

Тегермәнгә төшерде.

Кызу мичләргә куеп

Тәмле күмәч пешерде.

Г.Камил. Ипи басуда үсә

Аннан амбарга күчә.

Аннары мичтә пешә,

Кызарып мичтән төшә.

Шуннан килә өстәлгә

Безгә куәт өстәргә.

Ипи булса табында

Булдырам мин барын да.

Иркә. Көзнең иң олы бүләге-

Икмәк тора табында.

Тормышыбыз ямьле була,

Икмәк булган чагында.

Риназ . Яшәү чыганагы- кояш нурын

Җир җылысын саклап үзендә.

Күкрәкләргә терәп кисәр икмәк

Һәр табынның тора түрендә.

(Сөмбелә тәрбиячегә икмәк тапшыра.)

А.б. Рәхмәт сиңа, Сөмбелә! Менә балалар, күрдегезме, көз безгә нинди муллык әзерли. Көз ул – тылсымчы!

Себерке тотып себерә-себерә Әтәч керә.

А.б. Балалар, карагыз әле безгә тагын ниндидер бер кунак килде. Сез кем буласыз?

Әтәч. Мин — әтәч Кикрикур,

Кикригем дә шуңа зур.

Һәр көн иртән җир себерәм ,

Кара, нинди чиста бакча!

Тукта бер башак таптым. (идәндә яткан башакларны күреп).

Нишлим икән, нишләтим?

Тычканнарны чакырыйкчы,

Алар белер нишлисен.

(Әтәч тычканнарны чакыра, алар күренми).

Балалар, сез кычкырып карагыз әле, чыкмаслар микән. Исемнәре дә аларның – Чәрли белән Чүрли.

Балалар. Чәрли, Чүрли, әйдә чыгыгыз!

(Тычканнар килә.)

Әтәч (тычканнарга карап)

Менә таптым башак,

Тегермәнгә барып

Тарттырырга кирәк .

Оннан, алла боерса,

Пешерербез икмәк .

Кайсыгыз бара соң тегермәнгә?

Тычканнар. Мин түгел. Мин дә түгел.

Әтәч . Ярый мин үзем барам,

Сез сакларсыз өйне.

(Әтәч чыгып китә. Тычканнар туп уйнап кала).

А.Б. Балалар, тычканнарга бер-береңә һәрчак булышырга кирәклеген аңлатыйк әле .

1 бала. Сез нигә әтәчкә булышмыйсыз?

2 бала Эшне бергә эшләргә кирәк.

3 бала Бергә эшләсәң күңелле була.

Тычканнар . Без арыйбыз, күтәрә дә алмыйбыз.

А.Б. Бергә эшләгәндә эш авыр булмый ул.

(Капчык күтәреп әтәч кайта).

Әтәч. Менә он алып кайттым,

Инде басыйк камырын.

Кызарып пешәр бәлеш,

Алмасын да салырмын.

Йә кем баса камырын?

Чәрли. Мин түгел.

Чүрли . Мин дә түгел.

Әтәч .(бармак яный). Эх, сезне! Балалар да көләр әле үзегездән. Балалар, мин камыр басыйм , ә сез берәр җыр җырламассызмы? Күңеллерәк булыр иде.

Җыр. “Чудная пора осень”

1. Стали дни давно короче,

Но зато длиннее ночи.

Пахнет желтою травою.

Яблони давно созрели,

Ветви яблонь поредели,

И усыпан сад листвою.

Припев:

Чудная пора – осень.

Ветер листья носит, носит.

Снова птицы улетают.

Тают в небе, тают в небе, в небе тают.

2. Я одна брожу у дома.

Мне все здесь давно знакомо,

Но в волненье замираю.

Словно птицы в поднебесье,

Мне вокруг все интересно,

От чего пока не знаю.

Припев:

Чудная пора – осень.

Ветер листья носит, носит.

Снова птицы улетают.

Тают в небе, тают в небе, в небе тают.

3. Куст рябины веткой машет.

Дождь на крыше тихо пляшет.

Я свое окно раскрою.

Здравствуй, осень золотая,

Скоро, скоро я узнаю

Тайны, что несешь с собою.

Припев:

Чудная пора – осень.

Ветер листья носит, носит.

Снова птицы улетают.

Тают в небе, тают в небе, в небе тают.

Әтәч. Рәхмәт сезгә, дусларым. Күңелләрем күтәрелеп китте. Менә камырым да әзер, инде ясап мичкә генә тыгасы калды. (Әтәч чыгып китә)

Тычканнар шатлана-шатлан бииләр, сикерәләр.

Әтәч бәлеш тотып керә. Менә булды да. Йә, кем бәлешне мичкә тыгып куя. Чәрли, синме? Әллә, Чүрли, синме?

Тычканнар. Юк-юк, без түгел!..

Әтәч. Ярый инде, мичкә үзем тыгармын. Ә бәлеш пешкәнче нәрсә эшлик икән?

А.б. Әйдәгез, биеп алыйк. (Әтәч бәлешне мичкә тыгарга чыгып китә, кире керә)

Бию. “Татар биюе”.

Әтәч. Бигрәк матур биедегез. Рәхмәт сезгә, балалар! Минем бәлешем дә пешеп чыккандыр инде. Алып чыгыйк әле.

(Әтәч бәлеш алып чыга).

Әтәч. Кем ашый бәлешне?

Тычканнар. (йөгереп килеп). Мин ашыйм, мин ашыйм.

Әтәч. Юк инде, мин сезне ашатмыйм. Сез бит берни дә эшләмәдегез.

( тычканнар башларын иеп чыгып китәләр).

Әтәч . Нишләргә инде бу тычканнар белән?

А.б. Без аларны гафу итик, әтәчкәй. Икенче алар сиңа булышмый калмаслар. Алар гаепләрен аңладылар инде.

Әтәч. Ярый алайса, бу юлыга гафу итәм. Тычканнар, керегез, мин сезне гафу иттем. (Тычканнар керәләр, шатланалар)

“Эш беткәч уйнарга ярый” ,

Дип әйтә безнең халык.

Әйдәгез, дусларым, басыгыз.

Бер уйнап көлеп алыйк.

Уен. “Капчыктагы яшелчәләрне белергә (күрмичә, тотып кына)

Сөмбелә. Мин дә тагын бер кат зирәк булуыгызны тикшереп карыйм әле. Мин сезгә табышмаклар әйтәм, ә сез җавапларын табыгыз.

1.Утыра бер ак чүлмәк

Өстенә кигән йөз күлмәк. Ул нәрсә? (Кәбестә).

2. Чибәр апага карыйм да елыйм. (Суган).

3.Чәчәге агачында, алмасы тамырында (Бәрәңге).

4.Җир астында картыгыз, сакалыннан тартыгыз(Шалкан).

5. Бабай мескен картайган, эшләпәсе янтайган. (Көнбагыш)

6. Гәүдәсе бар – җаны юк,

Эшләпә кикгән – башы юк. (Гөмбә)

7. Җәй буена яшел булам

Көз җиткәч тиз кызарам.

Хәтта чибәррәк булам

Кершән сөрткән кызлардан. (Помидор)

Сөмбелә. Бигрәк тә тапкырлар инде үзегез. Булдырдыгыз! Бик матур җырлыйсыз да, биисез дә. Мин сезгә үземнең бүләкләремне тапшырырга телим . (Кәрзинне карый, бүләкләр юк. Бер кырыйда чи-чи килеп тычканнар кәрзин карап утыралар).

Сөмбелә. Ай, оятсызлар, беркемгә дә булыша белмиләр, ялкаулар, ә бүләкләрне беренче эләктергәннәр.

Тычканнар. Гафу итегез инде безне, балалар! Безнең дә бит сезнең кебек күңел ачып яшисебез килә. Без бүтән алай эшләмибез.

Сөмбелә. Гафу итәбезме, балалар?

Балалар. Гафу итәбез!

А.Б. Әйдәгез, балалар, дуслашу хөрмәтеннән тагын бер көзне котлап биеп алыйк. Тычканнар, безнең белән биисезме?

Тычканнар. Биибез, биибез.

Бию. “Проказница осень”

Сөмбелә. Сез мине тагын бер кат шатландырдыгыз. Барысы өчен рәхмәт сезгә! Менә кәрзин тулы бүләкләремне сезгә калдырам. Ә миңа китәргә вакыт. Барысы өчен дә рәхмәт сезгә, дуслар!

Алдагы көннәрегездә

Телим сезгә уңышлар.

Муллыкта, рәхәт тормышта

Яшәгез, нәни дуслар!

А.б. Рәхмәт, Сөмбелә! Синең белән безгә дә бик күңелле булды. Безнең балалар янына тагын кил.

Балалар. Сау бул, Сөмбелә!

Сөмбелә саубуллашып чыгып китә.

Җыр “Листик, листик, листопад”

1.Лучик солнца отразился в чистом отблеске воды,

Лист осенний закружился над просторами земли.

Золотистым листопадом рассыпаясь в высоте,

Опустился на ладошку листик желтенький ко мне.

ПРИПЕВ:

Листик-листик-листопад,

Кто же в этом виноват,

Может ветер озорной,

Поиграть решил с листвой.

Листик-листик-листопад,

Листья желтые летят,

Кружат в танце надо мной,

Увлекая за собой.

2. Капли дождика искрятся, и сверкают на воде,

Лист осенний уплывает как кораблик по реке.

Загадаю три желанья тихо ветру прошепчу,

Листик желтый словно птицу,

Из ладошки отпущу.

ПРИПЕВ

А.б. Безнең бәйрәмебез шуның белән тәмам, игътибарыгыз өчен бик зур рәхмәт. Киләсе очрашуларга кадәр!

“Каратун “Гөлчәчәк” балалар бакчасы”

Көз бәйрәме — Сөмбелә

Зурлар төркеме өчен сценарий